Συνοπτικά, μετάφραση είναι η μεταφορά του μηνύματος ενός κειμένου από μία γλώσσα σε μία άλλη. Παρόλο που ο μεταφραστής ή η μεταφράστρια ακολουθεί συνήθως μόνο μία μέθοδο για ολόκληρο το κείμενο, υπάρχουν διάφορες τεχνικές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη μετάφραση μεμονωμένων λέξεων και φράσεων. Επιλέγοντας προσεκτικά τη σωστή τεχνική, ο μεταφραστής μπορεί να αποδώσει κάθε γλωσσικό στοιχείο με όσο το δυνατόν ακριβέστερο τρόπο.
Ακολουθούν δέκα κοινές μεταφραστικές τεχνικές τις οποίες μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να μεταφράσουμε το έγγραφό σας και να επιτύχουμε το καλύτερο αποτέλεσμα.
Τεχνικές άμεσης μετάφρασης
Αυτές οι τεχνικές μετάφρασης εφαρμόζονται όταν οι έννοιες και η δομή της γλώσσας – πηγής μπορούν να χρησιμοποιηθούν και στη γλώσσα – στόχο.
1. Δάνειο
Στην περίπτωση του δανείου, λέξεις ή εκφράσεις μεταφέρονται απευθείας από το πρωτότυπο κείμενο στη γλώσσα-στόχο. Αυτή η τεχνική χρησιμοποιείται συχνά όταν δεν υπάρχει ισοδύναμος όρος στη γλώσσα-στόχο, όπως συμβαίνει συχνά με ονομασίες φαγητών ή ειδών ρουχισμού, και μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση του πολιτιστικού πλαισίου του πρωτοτύπου.
Τα Αγγλικά (όπως και τα Ελληνικά) είναι γεμάτα με τέτοιες δανεισμένες λέξεις που έχουν γίνει μέρος της καθομιλουμένης. Εάν ο δανεισμένος όρος δεν έχει καθιερωθεί ακόμη στον κοινό λόγο, γράφεται συνήθως με πλάγια γράμματα.
Παράδειγμα: Καφέ (Γαλλικά), χάμπουργκερ (Γερμανικά), κιμονό (Ιαπωνικά) και κίμτσι (Κορεάτικα).
2. Έκτυπο (Calque)
Πρόκειται για την κυριολεκτική μετάφραση μιας φράσης από μία γλώσσα σε μία άλλη, μέσω της οποίας δημιουργείται και καθιερώνεται ένας νέος όρος στη γλώσσα-στόχο: με άλλα λόγια, την κυριολεκτική μετάφραση μιας δανεισμένης λέξης.
Παράδειγμα: Η λέξη «ουρανοξύστης» στα Ελληνικά αποτελεί έκτυπο του αγγλικού “skyscraper”.
3. Κατά λέξη μετάφραση
Με την κυριολεκτική ή κατά λέξη μετάφραση, κάθε μεμονωμένη λέξη του πρωτότυπου κειμένου μεταφράζεται ξεχωριστά. Αυτή η τεχνική χρησιμοποιείται όταν το μετάφρασμα πρέπει να είναι ιδιωματικό και να διατηρεί την ίδια σειρά λέξεων, το νόημα και το ύφος του πρωτοτύπου.
Ωστόσο, μια κατά λέξη μετάφραση μπορεί να αλλοιώσει τις εννοιολογικές αποχρώσεις του αρχικού κειμένου και είναι εφαρμόσιμη μόνο μεταξύ γλωσσών και πολιτισμών με κοινά χαρακτηριστικά.
Παράδειγμα: Η αγγλική φράση «I want a glass of water» θα μεταφραζόταν κυριολεκτικά ως «Je veux un verre d’eau» στα γαλλικά.
Τεχνικές έμμεσης μετάφρασης
Έμμεσες μεταφραστικές τεχνικές χρησιμοποιούνται συστηματικότερα όταν το γλωσσικό ή πολιτισμικό χάσμα είναι μεγαλύτερο. Αυτές οι τεχνικές παρεμβαίνουν σε επίπεδο δομικών και εννοιολογικών στοιχείων προκειμένου να διατηρήσουν το νόημα και τις ιδιαιτερότητες του κειμένου.
1. Μετατόπιση
Η μετατόπιση ή μετάταξη περιλαμβάνει την μετατροπή μίας γραμματικής κατηγορίας σε μία άλλη, διατηρώντας παράλληλα το ευρύτερο νόημα. Αυτή η τεχνική μετάφρασης είναι συχνά απαραίτητη μεταξύ γλωσσών με διαφορετικές γραμματικές δομές.
Παράδειγμα: Η γαλλική πρόταση «Je l’ai vu avant la rentrée» μπορεί να αποδοθεί στα Ελληνικά ως «Τον είδα πριν ξεκινήσει το σχολείο», μετατρέποντας το ουσιαστικό «la rentrée» σε ρήμα.
2. Μετατροπία
Η τεχνική αυτή συνίσταται στην αλλαγή προοπτικής, στην προσαρμογή όσων έχουν γραφτεί για να εκφράσουν την ίδια ιδέα διατηρώντας το αρχικό νόημα. Οι μεταφράσεις που προκύπτουν με αυτόν τον τρόπο συνάδουν με τις φυσικές συμφράσεις της γλώσσας – στόχου.
Παράδειγμα: Αυτό που ένας Βρετανός ομιλητής ονομάζει “top floor” ενός κτιρίου (κατά λέξη: «κορυφαίος» όροφος), στα Ελληνικά συνηθίζεται να λέγεται «τελευταίος όροφος».
3. Ισοδυναμία
Όπως και η μετατροπία, αυτή η τεχνική επιτρέπει να διατηρηθεί το νόημα μιας έκφρασης, ενός ονόματος ή μιας παροιμίας χρησιμοποιώντας μια αντίστοιχη λέξη ή φράση στη γλώσσα – στόχο.
Παράδειγμα: Ισοδύναμη της ελληνικής έκφρασης «βρέχει καρεκλοπόδαρα», θα ήταν η αγγλική “it’s raining cats and dogs”.
4. Προσαρμογή
Πρόκειται για την τεχνική κατά την οποία πολιτιστικές αναφορές της γλώσσας – πηγής αντικαθίστανται με ένα ισοδύναμο πολιτιστικό στοιχείο της γλώσσας στόχου. Αυτό καθιστά το κείμενο πιο οικείο και πιο κατανοητό, ειδικά όσον αφορά τις μονάδες μέτρησης.
Παράδειγμα: Ποδηλασία (Γαλλικά) = ποδόσφαιρο (Ελληνικά) = μπέιζμπολ (ΗΠΑ).
5. Αναπλήρωση
Αυτή η τεχνική αφορά ιδιαίτερες νοηματικές αποχρώσεις ή φράσεις οι οποίες είναι αδύνατο να αποδοθούν σε ένα συγκεκριμένο σημείο του κειμένου και έτσι «αναπληρώνονται» μέσω άλλων γλωσσικών στοιχείων στη συνέχεια.
Παράδειγμα: Ενώ η ελληνική διακρίνει μεταξύ β’ ενικού και β’ πληθυντικού προσώπου (εσύ-εσείς), στην αγγλική γλώσσα και στις δύο περιπτώσεις χρησιμοποιείται η αντωνυμία “you”. Ο μεταφραστής μπορεί να αποδώσει τη διαφορετική σημασιολογική χροιά κάνοντας συγκεκριμένες επιλογές λέξεων σε άλλα σημεία του κειμένου,.
6. Συρρίκνωση
Με τη χρήση συρρίκνωσης, ο μεταφραστής επιλέγει να αφαιρέσει τυχόν λέξεις που απαρτίζουν το αρχικό κείμενο οι οποίες θεωρούνται περιττές στη γλώσσα- στόχο.
Παράδειγμα: Η αγγλική φράση “the statement that the Commission is going to make” μπορεί να αποδοθεί στα Ελληνικά ως «η απόφαση της Επιτροπής».
7. Επέκταση
Το αντίθετο της συρρίκνωσης είναι όταν προστίθενται λέξεις στη μετάφραση ενός κειμένου για να διατηρηθεί το νόημα. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε διαφορές στη δομή των προτάσεων, τη γραμματική ή την ορολογία.
Παράδειγμα: Η λέξη “politics” στα Αγγλικά αποδίδεται στα Γαλλικά ως “sciences politiques”. Δεδομένου ότι τα Γαλλικά χρησιμοποιούν επίσης έμφυλα άρθρα, η επέκταση είναι αναμενόμενη όταν η μετάφραση γίνεται από γλώσσες χωρίς έμφυλους προσδιορισμούς όπως τα Αγγλικά.
Η επιλογή των κατάλληλων τεχνικών για τη βέλτιστη μετάφραση
Η κατάλληλη τεχνική ποικίλει ανά περίπτωση και εξαρτάται από τον τύπο κειμένου, το κοινό – στόχο καθώς και τον τελικό σκοπό της μετάφρασής σας. Η ομάδα επαγγελματιών μεταφραστών μας θα αξιοποιήσει την εμπειρία και την εξειδίκευσή της και στις δύο γλώσσες εργασίας για να επιλέξει τη σωστή τεχνική για το κείμενό σας, δίνοντάς σας μια όσο το δυνατόν ακριβέστερη μετάφραση.
